Kolekcionar kao kustos i selektor (IV) Veliki format

Kolekcionar kao kustos i selektor (IV) posvećen je posebnoj studiji slučaja “velikog formata” koji za umetničku, ali i kolekcionarsku praksu predstavlja specifičan fenomen. Kod radova velikih dimenzija bez obzira na mediji u kome je delo kreirano, postavlja se pitanje izlaganja, skladištenja i održavanja. Ono predstavlja izazov, prvo za autora koji ga stvara koristeći sve svoje veštine i znanje, zatim za galeristu koji delo želi da predstavi publici i na kraju za kolekcionara koji želi da monumentalno delo uvrsti u svoju kolekciju, te za njega nađe odgovarajući prostor koji delo ističe u punoj formi.

Kroz istoriju umetnička dela monumentalnih razmera bila su rezervisana za javne prostore, hramove i palate, a njihovi naručioci uglavnom su bili vladari i visoko sveštenstvo. Stanje na umetničkoj sceni se drastično menja nakon ubrzanih društvenih i ekonomskih promena izazvanih industrijalizacijom i tehnološkim napretkom 19 veka. Umetnici izlaze iz dotadašnjih okvira, pa i fizički napuštaju ateljee. Društveni sloj koji se za umetnost zanima i u nju finansijski ulaže se proširio, te je sada građanska klasa ona koja diktira standarde. Sadržaj umetničkog dela se menjao, kao i njegove dimenzije i tehnike materijalizacije. Najveća promena u svetu desila se posle velikih svetskih ratova, kada su sve dotadašnje konvencije dovedene u pitanje i kada su se u umetničkom stvaralaštvu pojavile nove mogućnosti i težnje.

U posleratnoj Jugoslaviji usled političkog i društvenog uređenja, država je ostala najveći poručilac velikih umetničkih dela. Iako je u prvim godinama nametala stil i sadržaj, umetnici vrlo brzo postaju slobodniji da stvaraju u sopstvenom maniru i po ličnom nahođenju, što je umetničku scenu kod nas učinilo kompleksnom. Umetnička dela velikog formata najčešće su bila rezervisana za javne institucije, te je do njh nekada bilo i nemoguće doći. Kolekcionari koji uspeju da za svoju kolekciju pribave jedan monumentalni rad, suočavaju se sa problemima njegovog održavanja i odlaganja. Samo mali broj kolekcionara uspeo je da se uzdigne, i uz dodatne napore formira posebne prostore za izlaganje dela, omogućivši optimizaciju doživljaja i sagledavanja ovih umetnina.

U četvrtoj knjizi Kolekcionar kao kustos i selektor obrađen je „Veliki format” kroz tekst koji opisuje istorijat velikog formata na našim prostorima i šire, sa naznakama o privatnim kolekcijama koje ga baštine i svoje delovanje vrše javno. Iz više od četrdeset reprezentativnih kolekcija, izdvojili smo radove pedesetak najznačajnijih umetnika koji su pretežno stvarali u drugoj polovini 20 veka, te je u okviru knjige reprodukovano više od 200 umetničkih dela.